Afscheid

Het is niet anders, het is verschrikkelijk jammer, maar dit is mijn laatste blog voor De Schaakkaravaan.

We moeten afscheid nemen van een goed lopend project omdat de subsidie stopt aan het eind van dit jaar. We lezen het iedere dag in de krant en we horen het op de radio en zien het op tv, de overheid zit in de financiële problemen en daarom wordt de kraan voor alle extra uitgaven dichtgedraaid. Als je ouder wordt dan wil je de huidige tijd nogal eens vergelijken met vroeger. Was het nou beter of slechter of ongeveer gelijk?

Toen ik op het basisonderwijs zat had ik iedere week zwemmen, gymnastiek, schaken, muziekles, handarbeid en een schooltuintje. Daar ben ik nog blij om, niet omdat je nou met al die dingen nog zoveel doet later maar er is er zoveel om op terug te vallen. Wat je in de kinderjaren leert, houd je voor altijd bij je. En daarom vind ik het jammer voor jullie dat De Schaakkaravaan stopt.

Openluchtschaak

De schaakkaravaan die in 2009 vertrok is bijna bij het eindpunt. Op 1 januari 2012 begint een nieuw jaar en stopt de karavaan.

We willen natuurlijk op gepaste wijze eindigen. Om te beginnen komt er een leuk boekje uit over de afgelopen drie jaar waarin het wel en wee van de karavaan wordt uitgelegd met vele tips voor toekomstige jeugdschaakprojecten. Eddy Sibbing, de projectleider van De Schaakkaravaan, heeft alles van dichtbij meegemaakt en heeft vele bijzondere ervaringen verzameld.

Ook worden er een tiental openluchtspellen geschonken aan de scholen die het meest actief waren.

Misschien heb je wel eens dat grote spel gezien op het Max Euweplein in Amsterdam, waar altijd tientallen mensen zich om het bord verzamelen, weer of geen weer. Nou zijn die stukken heel erg groot dus hebben we voor de scholen een tussenmaat gekozen met stukken van ongeveer 30 centimeter hoog. Het schaakbord is niet moeilijk te maken want je hoeft alleen maar 32 stoeptegels zwart te verven. Ik hoop dat er zo vele kinderen gaan meespelen zodat de karavaan toch nog een beetje doortrekt naar de toekomst.

Schaken met niets

Op een van zijn vele buitenlandse reizen ontmoette onze enige Nederlandse wereldkampioen schaken Max Euwe eens Si Toemboek. Si was een Batakker, een afstammeling van volksstammen die 1500 jaar geleden vanuit het berggebied van de Himalaya wegtrokken en zich vestigden in Sumatra.

De ontwikkelingen gaan niet snel in het eilandenrijk van Indonesië. Daar leven minder ontwikkelde volken en Euwe ging daar schaken met Si. Heel het dorp en velen van de omringende plantages waren uitgelopen om die partij mee te maken. Euwe schreef daarover: ‘De mensen waren mager en gespierd en hadden een natuurlijke waardigheid’. Het is heel bijzonder dat iemand die niet kan lezen of schrijven en die nooit lid is geweest van een schoolschaakclub, simpelweg omdat er geen school is, dat zo iemand goed kan schaken. En dat kon Si. Hij maakte remise maar ik vermoed dat Euwe dat sowieso wel een goede uitslag vond. Daarna speelden ze nog een ander soort schaak, waarbij de stukken net even anders liepen. Het bord was in de grond uitgekrast en de stukken waren verschillende stukjes hout, die een beetje bewerkt waren door de Batakkers. Aan hout geen gebrek in de rimboe.

Als jij een keer een bezoek brengt aan de Batakkers dan kun je altijd met ze schaken. Ze vragen er wel een beetje geld voor maar dat moet je dan maar zien als ontwikkelingshulp.

De laatste kans!

De vakantieperiodes lopen af, de scholen beginnen weer en de Schaakkaravaan gaat zijn laatste halve jaar in. Helaas zal dit bijzondere project, dat voor minstens drie jaren was gegarandeerd door subsidie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, niet worden verlengd. De grote bezuinigingsgolf die over ons land rolt, sleurt van alles mee, ook een hele karavaan. We kunnen hier treurig om zijn of ook blij dat we iets moois hebben neer kunnen zetten dat nog enkele maanden doorloopt!

Dus kinderen, ouders, maar zeker ook schakers: maak optimaal gebruik van de mogelijkheden die De Schaakkaravaan biedt.

Voor schakers: er komen weer cursussen voor schaakleraar (les geven in Stap 1 van de Stappenmethode). Doe mee, het is nu nog gratis en je kunt er je leven lang iets mee doen.

Voor de scholen: schrijf je in voor een bezoek van De Schaakkaravaan, de schaaksport is een goed middel om de ontwikkeling van de hersenen te stimuleren. (Alleen Amsterdamse scholen mogen meedoen!)

Voor de ouders: doe mee met een cursus schaakleraar, dan kun je in de vakantie met het hele gezin leuk samen spelen, ook als het regent.

Voor de kinderen: vraag je school om mee te doen met de Schaakkaravaan, het kan nog maar één keer en schaken is leuk en leerzaam en kan de wereld voor je openen.

Voor meer informatie: zie http://www.schaakkaravaan.nl/ of neem contact op met het Max Euwe Centrum (euwemec@xs4all.nl of 020-6257017).

ONJK is begonnen!

Van 1-6 augustus worden de “ Open Nederlandse jeugdkampioenschappen” gehouden in Borne en als je wilt weten hoe dat verloopt moet je eens kijken op http://www.onjk.nl/

Er wordt in meerdere leeftijdscategorieën gespeeld, de oudsten zijn 20 jaar en de jongste categorieën zijn tot 12, tot 10 en tot 8 jaar. Er wordt niet alleen geschaakt, er zijn tussendoor ook volleybaltoernooitjes, fietstochten, poolen, duiken, bowlen en karten of gewoon lekker wandelen in de natuur. Als je van spanning houdt kun je ook in een donkere grot ronddwalen of een bezoek brengen aan een museum met levensechte mammoeten. Dat zijn de voorouders van de olifanten, maar dan groter.

Nou heb ik nog niet eens alles verteld maar het is wel duidelijk dat het niet alleen bij schaken blijft tijdens deze kampioenschappen. Het is eigenlijk een schaakvakantiekamp, wat wil je nog meer? We doen bij de jaarlijkse Schaakkaravaan-feesten ook altijd veel spelletjes en dan kunnen de kinderen zich ook altijd helemaal uitleven.

Je bent nu te laat met inschrijven maar zet alvast de periode in de agenda want volgend jaar kun jij dan ook meedoen.

Jeugdkampioenen

Op dezelfde dag, 25 juni, dat het Nederlands Kampioenschap van start ging in Boxtel, werden ook de NK’s voor de jongste leeftijdscategorieën gehouden in Roosendaal.

We feliciteren van harte in de categorie tot en met negen jaar Mick van Randtwijk en Aliya Scholten, in de categorie tot en met acht jaar Jonas Hilwerda en Eva van Harten, en in de categorie tot en met zeven jaar Siem van Dael en Catherina Hulleman.

Ik keek naar een filmpje dat Hicham Bouhlafa maakte van die dag ( http://www.youtube.com/watch?v=mL-NEXDhahg ) en het valt op dat veel kinderen de overkant van het bord niet halen als ze zitten. Ook de klok staat net te ver weg om zomaar even snel in te drukken. Wat vinden jullie daar nou van? Bij andere sporten worden de attributen aangepast aan de leeftijd (bij tennis heb je zachte ballen voor de kinderen en bij veel sporten wordt de duur van de partijen aangepast aan de leeftijd).

Er zijn best wel kleinere schaakborden in omloop en we kunnen best aan kleinere tafels spelen. Maar misschien maak ik me druk om niets en vinden jullie het helemaal niet erg om bij iedere zet een beetje van je stoel te komen. Misschien is het wel cool om gewoon lekker bezig te zijn. Tot slot kregen de winnaars een gouden kroon op het hoofd en zaten ze in een hele grote Sinterklaasstoel. Er is nog een lange weg te gaan, van Roosendaal naar Boxtel, maar het begin is er.

Moeders

Bij de feestelijke happening van de Schaakkaravaan op 25 mei op de Boekmanschool in Amsterdam praatte ik vooraf wat met een jongetje met mooie ogen. Hij wilde graag meedoen met de vele activiteiten, het moest leuk zijn had hij gehoord van een vriendje. “Van wie heb je schaken geleerd?” vroeg ik. “Van mijn vader maar die doet het niet meer sinds ik van hem win,” zei hij zuur lachend. Een vrouw kwam aanlopen met dezelfde ogen, zijn moeder. “Moet ik er de hele middag bij blijven?” vroeg ze. Dat hoefde niet maar ik wilde wel weten of zij zelf schaakte. “Ja hoor, met mijn zoon, hij leert me de regels en ik vind het leuk. We spelen vaak thuis en op vakantie”.


Moeders zijn zo anders dan vaders. Dat kan ik uitleggen maar dan gebruik ik niet de mensenwereld, dan hoeft niemand zich aangesproken te voelen. Ik zag eens een documentaire van een arendfamilie. Het begon met opnames binnen in een ei, toen de eerste vliegles en pakweg drie weken later zien we vader Arend met z’n zoon langs de bergwanden scheren. Dan zet de vader een aanval in en verjaagt zijn zoon uit zijn territorium. Zo gaat dat in het dierenrijk. Het volgende shot is een zielig hoopje vogel in de avondzon in een rotsspleet. Maar daar komt vader toch weer, met een konijn, die legt hij neer en vliegt weer weg. “Door moeder gestuurd,” dacht ik direct.

Bijzondere prijzen

Ieder jaar vindt er een prijsuitreiking plaats in het onderwijs (de “IPON-awards”) voor nieuwe vindingen die het de leerling (en dus ook de  leraar) makkelijker maken om te leren; of aangenamer, dat kan ook. De prijzen zijn er in vele categorieën en omdat ik mocht helpen bij de presentatie, op 13 en 14 april in die immense hal van de Jaarbeurs te Utrecht, pak ik er een bijzondere uit.

De Rekentuin. Het aanleren van rekenvaardigheden is voor veel leerlingen niet de grootste hobby. Met de Rekentuin wordt het oefenen echter een stuk leuker. Als je sommen of andere opgaven maakt krijg je als beloning een mooie eigen tuin. Je moet wel blijven oefenen anders verdorren de bloemen weer. Het lijkt een beetje op een Tamagotchi, een draagbaar digitaal huisdier, waarvan er wereldwijd meer dan 76 miljoen zijn verkocht sinds 1996. Als je hem niet dagelijks aait en verzorgt, wordt-ie ziek. Rekentuin is nog iets slimmer: het programma past zich aan, aan de resultaten van de leerling zodat altijd 75% goed is. Dat is beter voor de tuin.

Grappig dat die 'nieuwe vindingen' in het onderwijs al lang bestaan in de schaakwereld, wij hebben al jaren programma's die zich aanpassen aan de beginnende schaker en die individueel iets aanleren. Bloemen hebben wij niet nodig, want wat is nou mooier dan een diagram met een interessante stelling?

Hieronder de prijswinnaars:

Winnaar categorie Primair Onderwijs -software
Rekentuin - http://www.rekentuin.nl/

Winnaar categorie Primair Onderwijs -hardware
Teach32 - http://www.teach32.com/

Winnaar categorie Voortgezet Onderwijs -software
Les 2.0 - http://www.les20.nl/

Winnaar categorie Voortgezet Onderwijs - hardware
Casio Laser-Led Beamer XJ-ST - http://www.casio-europe.com/nl/

Winnaar categorie Middelbaar - software
RekenAPK - http://www.rekenapk.nl/

Winnaar categorie Special Award Gewoon Speciaal
Sociaal op Stap - http://www.sociaalopstap.nl/

Winnaar categorie Special Award Stimuleringsprijs
Margreet van den Berg - http://www.ictenonderwijs.nl/

Met vriendelijke groet, Hans Böhm

PS Bezoek ook eens mijn website: http://www.hansbohm.com/

Familiezaken

Zoals de ene vader zijn dochter leert voetballen en de andere moeder haar zoon leert koken, zo heb je families waar dezelfde hobby’s al meerdere eeuwen worden beoefend, dat zijn dus minstens vier generaties. Toen het georganiseerde schaakleven nog in de kinderschoenen stond (de wereldschaakbond FIDE werd opgericht in 1924), was er nog geen officieel Nationaal Kampioenschap. Maar wel onofficieel (zoals op het schoolplein altijd dezelfde kinderen winnen met verspringen en knikkeren) en de beste schakers rond 1880 waren de broers Van Foreest, Dirk en Arnold. Daar bestaan nog mooie zwart/wit foto’s van, met mannen in driedelige pakken en lorgnetten en wandelstokken.


En nu maken we een sprongetje van 130 jaar en dan zien we dat Lucas van Foreest, de jongste schaker is die ooit Stap 6 heeft gehaald. Stap 6 is de laatste en hele moeilijke stap, in het stappenplan van de KNSB, die jullie allemaal volgen. En de geschiedenis herhaalt zich nog een keer want ook Lucas heeft een iets ouder broertje, Jorden, en die schaakt ook heel goed want die heeft ook het Stap 6-diploma met succes behaald.

De cirkel zou pas echt rond zijn als Lucas en Jorden over tien jaar tot de beste spelers van Nederland behoren. Dat zouden de betovergrootvaders leuk hebben gevonden.

Open-lucht-schaken

Schaken in de open lucht is leuk. Er zijn vele steden waar iedere dag geschaakt wordt in een park of op een straathoek. Ik speelde in de open lucht in New York, in Mexico-Stad, in Londen, in Kopenhagen en in Hilversum. Iedereen neemt zijn eigen spel mee en een schaakklok en soms is de inzet een euro of een dollar. Het is er altijd druk en iedereen bemoeit zich met de partij van een ander.

Maar het mooiste open-lucht-schaak wordt gespeeld op het Max Euweplein in Amsterdam. Want daar wordt gespeeld met grote stukken op een groot bord, dat gewoon in de straattegels is verwerkt. Weer of geen weer, er staan altijd minstens tien man om het bord heen en de twee spelers verschuiven de stukken met de handen maar soms ook met de voet. Op iedere zet volgt commentaar van de omstanders. De regel is dat de winnaar mag blijven staan en wordt uitgedaagd in volgorde van aankomst, zoals bij de bakker en de groenteboer.

Je ziet clochards, mannen met aktetassen, professoren, studentes en kinderen. Iedereen mag uitdagen maar je moet wel op je beurt wachten. Aan de handbewegingen en het kijken kun je zien dat het wachten geen problemen geeft want men bespreekt de beste zetten en de valletjes. Er wordt gelachen. Schaken is mooi op ieder niveau.

Anna-Maja wint haar groep!

Het was weer twee weken lang een mooi toernooi in het badplaatsje Wijk aan Zee. Dat moet je zelf meemaken, het Tata-Steel-schaaktoernooi is het grootste en mooiste toernooi ter wereld. In een enorme sportzaal zitten niet alleen de wereldtopspelers, zoals de wereldkampioen Viswanathan Anand uit India en de Magnus Carlsen uit Noorwegen maar ook honderden mindere schakers.


Ik ging iedere dag ook even kijken bij Anna-Maja Kazarian die speelde in groep 5C. Anna is 10 jaar en tegenover haar zaten mannen die de vader van haar opa hadden kunnen zijn. Clubschakers die een heel leven van schaakervaring hebben. En toch won Anna, die als het spannend wordt op haar voeten gaat zitten, haar groep met 6,5 uit 9! Zij concentreert zich goed tijdens de partij en daarmee scoor je altijd beter. Soms zag ik Anna als ze klaar was in de persruimte, waar alle journalisten hun verhalen schrijven of hun berichten doorgeven naar verre landen voor de radio of de tv. Eigenlijk mag daar alleen journalisten komen maar voor Anna deed men een oogje dicht.

Zij wilde graag de handtekeningen van de topspelers hebben. En die kreeg ze, want iedereen vindt het leuk als een klein meisje al zo goed is en serieus met haar hobby bezig is. Haar mooiste handtekening was die van de Armeense grootmeester Levon Aronian, want Anna’s ouders komen ook uit Armenië. Volgend jaar speelt ze in groep 4.

Gelukkig Nieuwjaar

Ik wens alle leden van De Schaakkaravaan een gelukkig 2011.

Nou kun je met veel dingen gelukkig worden: thuis, op school, met je vriendjes en vriendinnetjes en met al je hobby’s. En schaken is een van je hobby’s, want je bent lid van De Schaakkaravaan. Hoe word je nou gelukkig met schaken? Natuurlijk als je een partijtje wint maar je kunt ook gelukkig worden met kleine dingen. Als je een hele mooie pionzet doet, zoals en-passant slaan, of met je enige overgebleven pion tegen een heel leger toch nog wint! Dat kan.

Of als je een onverwachte paardzet vindt, een paardvork waarmee je schaak zet én een dame wint, dat maakt ook gelukkig. En er zijn stellingen waarin een loper of een toren sterker is dan een dame, als je dat zelf een keer bedenkt heb je daar nog lange tijd plezier van. Maar waar je ook heel gelukkig van wordt, is een koning die uit zijn veilige schuilplaats komt en zelf ten strijde trekt. Kortom, ik wens jullie een gelukkig schaakjaar toe.